Category: Leiderschap & verandering

Dit weekend sprak ik een vriendin over haar droom: meer in harmonie leven met de wereld. Haar eerste stap om deze droom te realiseren is om meer op afval en energieverbruik te letten. Want, zo vertelde ze me, ‘al dat zwerfafval op land en in de zeeën is een groot probleem’. Ontzettend waar. In een artikel dat ik eerder voor de industrie-update van ARCADIS schreef (zie onder), bespreek ik het probleem in de wereldzeeën ook. Als je op internet eens even surft op ‘plastic soup’ worden de feiten ook snel duidelijk. Het probleem is groot. Heel groot. Behalve de directe invloed op dieren die stikken of verstrikt raken, is er ook de indirecte invloed op de voedselketen. Schadelijke stoffen in de plastics banen zich langzamerhand een weg door de voedselketen, daarmee komt het probleem uiteindelijk op ons bord terecht. Letterlijk en figuurlijk. Wat mij opvalt aan de websites over de ‘soup’ is dat – enkele uitzonderingen daargelaten – met name de omvang van het probleem geconstateerd wordt, maar hoe het probleem op te lossen blijft vaak onbenoemd. De gratis plastic zakjes bij de supermarkt in de ban is natuurlijk een begin, maar daarmee los je de bestaande ‘soup’ niet op.

Op grote schaal, maar ook in je eigen cirkel van invloed werken problemen verlammend. ‘Goh, het is een probleem, nou, tsjonge’. Het adagium van Van Gansewinkel; afval bestaat niet, draait de zaak om. Als je stelt dat een probleem geen probleem is, kan je met de mogelijkheden aan de slag. Droom van de oplossing, bedenk welke actie daarvoor nodig is en zet de eerste stap. Dus: thuis bewuster met energie omgaan? Zet de thermostaat een graad lager en trek sokken aan, stook ’s morgens voor het werk het huis niet op en douche wat korter. Draai LED lampen in je kroonluchter en pak eens de fiets.

Zelf in actie komen voor het afval in zee? Samen met Floris Heijckmann van Eneco wind gaan we dit jaar over tot actie. Er zijn gelukkig aardig wat initiatieven om de oorzaak van de plastic soup aan te pakken, wij gaan ons richten op het opruimen van de rommel. We starten met een bijeenkomst om de energie voor oplossingen te bundelen. Uitvinders, maritieme kennis of kennissen, financiers en anderen met de grote gemene deler dat je je verbonden voelt en in beweging wil komen, laten we aan de slag gaan. We kennen het probleem, op naar de oplossing.

Vision without action is merely dreaming
Action without vison a waste of time, but
Vision with action can really change the world.

Hieronder mijn eerdere artikel over plastic soep in de ARCADIS Industrie update.

TEDtalks zijn super inspirerend. Op TED.com vind je een enorme bibliotheek van interessante, mooie, slimme en inspirerende verhalen van 18 minuten. Soms korter. Een schokkend verhaal is dat door Jamie Oliver. Hij vertelt op niet zo subtiele manier hoe we met onze huidige levensstijl ervoor zorgen dat onze kinderen korter te leven hebben dan wij; ‘food for thought‘ zou ik zeggen.

Onderstaande filmpjes grijpen mij aan. Ze gaan over creativiteit. Tom Wujec legt het verband tussen de ‘playfulness’ van kleuters en designthinking. De resultaten uit het marshmellow-experiment zijn super interessant: waarom is het toch dat mensen in een groep het lastig vinden om voor het gezamenlijke resultaat te gaan? Waarom eerst een heel plan maken met taken en verantwoordelijkheden alvorens te gaan experimenteren en er achter te komen dat het niet werkt en geen tijd meer hebben om iets anders te proberen?

Misschien zit het antwoord in het verhaal van Kathryn Schulz. Zij stelt dat de meesten van ons alles eraan doen om fouten te voorkomen. Het besef dat je het verkeerd doet is vervelend, maar alleen verkeerd zitten zelf is niet vervelend. Denk aan de tekenfilm waarin coyote die altijd achter de roadrunner aanzit: pas wanneer hij zich beseft dat hij boven een ravijn hangt, valt hij. Op de basisschool wordt kinderen geleerd dat de manier om te slagen, geen fouten maken is. Dat terwijl een belangrijke vorm van creativiteit is te vinden wat je niet zocht. Is dat dan een fout?

Sir Ken Robinson vraagt zich af hoe wij vandaag kinderen kunnen opleiden om problemen op te lossen die wij niet kennen. Kinderen die in 2012 naar de basisschool gaan, gaan in 2074 met pensioen. We hebben geen idee wat zij nodig hebben en we verkwanselen de talenten van kinderen door creativiteit niet de status geven zoals taal of wiskunde dat heeft. Als je niet bereid bent om fouten te maken, kom je nooit met iets origineels. We onderwijzen kinderen uit hun creativiteit en juist die creativiteit hebben ze nodig om de toekomst invulling te geven.

Zijn we er dan? Door het onderwijssysteem de schuld te geven van onze angst om fouten te maken? Dat is te makkelijk. Ik zou zeggen dat het (h)erkennen van dit mechanisme een eerste stap is. Geef daarna je (klein)kind eens een blanco A4 in plaats van een kleurplaat, ga ernaast zitten, neem een potlood en laat de creativiteit lopen. Zoals Edison antwoordde op de vraag van de journalist of zijn zoektocht naar een werkende gloeilamp na 10.000 pogingen geen onbegonnen werk was: ‘mijnheer, ik ben 10.000 pogingen dichterbij de oplossing.’ Probeer eens wat.

Tom Wujec presenteert een verrassende inzichten uit het “marshmallowprobleem” – een eenvoudige oefening voor teambuilding, met ongekookte spaghetti, een meter tape en een marshmallow. Wie kan de hoogste toren maken met deze ingrediënten? En waarom doet een verrassende groep het altijd beter dan gemiddeld?

De meesten van ons zullen alles doen om te voorkomen dat ze fout zitten. Maar wat als we net daarover verkeerd zijn? ‘Wrongologist’ Kathryn Schulz voert een dwingend pleidooi om onze feilbaarheid niet alleen te kunnen toegeven, maar haar ook te verwelkomen.

Sir Ken Robinson pleit vermakelijk en zeer bewogen voor een onderwijssysteem dat creativiteit koestert in plaats van ondermijnt.

“Vogelpoep of universum – het is maar waar je toe besluit”. Verandering heeft veel te maken met het perspectief dat je hebt. Is het een kans of een bedreiging? Essentieel is de transparantie over het doel van de verandering. Daarna volgen vaardigheden en gevolgen. Vanuit kennis van verandering helpen wij u de boodschap over te brengen. Beelden spelen daarin een grote rol omdat deze een verbindende functie hebben.
Volgens onderzoek is ruim 70% van de geplande veranderingen in Nederland niet succesvol. Klanten merken er niets van, doelen worden niet gehaald of medewerkers en leidinggevenden raken het spoor bijster. Een oorzaak is vaak dat men de complexiteit van de verandering onderschat en er desondanks een planmatige strategie gekozen wordt.
Wij hanteren de strategie van lerend veranderen en veranderend leren binnen een proces van handelen, reflecteren en leren. Het gebruik van metaforen stimuleert het opstarten van de dialoog, het betekenis geven aan aan de nieuwe of toekomstige situatie en kan zelfs een nieuwe gemeenschappelijke taal creëren.
Kleine, haalbare en overzichtelijk stappen in de richting van de gewenste situatie omzeilen de natuurlijke weerstand tegen verandering; “de kunst van Kaizen”. Heldere communicatie is essentieel voor gedragen verandering.

‘Om je manier van denken te veranderen en succes te hebben, is het nodig om je gedachten niet te richten op wat verkeerd is, maar op wat je intentie is. Wat wil je creëren?’

Deze uitspraak lees ik in een artikel van Wayne Dyer (Happinez #7, 2009). Ik ben verrast. Vooral omdat het zo eenvoudig beschreven staat; als je uitgaat van de eenvoud van echt goede ideeën, moet dit wel een goed idee zijn… verderop lees ik:

‘Waar we aan denken, waar we aandacht aan schenken, wordt groter en krachtiger. Een van de redenen dat mensen niet goed zijn in het oplossen van problemen (…) is dat hun gedachten altijd gericht zijn op wat er verkeerd is, wat er mist en wat er niet deugt. (…) Als ik aan een boek begin, vraag ik altijd aan mijn uitgever of hij alvast een cover van het boek wil maken dat ik om een ander boek kan vouwen. Dat zet ik vervolgens op mijn bureau. Elke dag onder het schrijven kijk ik ernaar en ga ervan uit dat het boek al is voltooid. Ik denk altijd van het einde naar het begin en sta dan toe wat er ook maar moet komen om dat voor elkaar te krijgen. Gebruik je verbeelding, begin met het einde en het universum zal zich gaan verbinden met je gedachten.’

Deze methode vindt je ook terug in de ‘Seven Habits’ van Covey: ‘Begin with the end in mind’. Dit voorkomt dat je van de onmogelijkheden uitgaat en alle bezwaren en redenen om niet te beginnen eerst door moet voor je bij je intentie bent. Maar hoe maak je dat nou concreet, behalve door de cover van je boek alvast te laten drukken? De ‘wondervraag’ vanuit de oplossingsgerichte psychotherapie kan helpen: ‘Stel: je gaat vanavond slapen en vannacht gebeurt er een wonder. Waaraan merk je morgenochtend als eerste dat het wonder is gebeurd?’ Je gebruikt je verbeelding en gaat uit van de gewenste situatie. ‘Ja maar’ en ‘dat kan niet’ doen niet ter zake. Je start een creatief proces. Het eerste dat je ’s morgens ziet is een symptoom van een nieuwe situatie. Als je daar dan vandaag mee aan de slag gaat, verbindt je je aan de intentie.